W powstaniu styczniowym Lubelszczyzna była jednym z najbardziej aktywnych rejonów kraju. W czasie trwania insurekcji przez oddziały powstańcze przewinęły się tysiące ludzi, stoczono dziesiątki bitew i potyczek. Jedna z nich rozegrała się  25 września 1863 r. pod Nowym Stawem. Oddział powstańczy "Ćwieków" pod dowództwem majora Walerego Kozłowskiego "Ćwieka" stoczył krwawą bitwę z siłami moskiewskimi.

25 września 2018 r. na błoniach pod  Nowym Stawem odbyły się uroczystości upamiętniające wydarzenia sprzed 155 lat. W uroczystości udział wzieli m.in. Wójt Gminy Niemce Krzysztof Urbaś, poczty sztandarowe i delegacje szkół z terenu Gminy Niemce, z Lublina, Lesiec, Zamościa, duchowni,  grupy rekonstrukcyjne,  harcerze oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy Nowego Stawu, Nasutowa i okolic.

O godzinie 10.00 przy powstańczej mogile odprawiona została Msza Święta, w intencji powstańców i Ojczyzny, którą koncelebrowali: ks. kan. Bogdan Zagórski, o. Krzysztof Modras OP - przeor klasztoru Dominikanów w Lublinie oraz ks. Adam Buczyński proboszcz parafii Nasutów. W homilii ojciec Modras przypomniał wydarzenia i postacie związane z historią Powstania Styczniowego. Podkreślił znaczenie ofiary powstańczej dla zachowania tożsamości narodowej. Przypomniał też patriotyczny i religijny wymiar dojrzewania społeczeństwa do wybuchu powstania. Wiele uwagi poświęcił  represjom carskim wobec uczestników walk powstańczych, w tym także dla duchowieństwa i zakonów. Zwrócił uwagę na to, że my, spadkobiercy powstańców jesteśmy dziś również wezwani do powstania, ale nie do powstania zbrojnego lecz do walki z naszymi wadami narodowymi  do powstania z zakłamania,  z bierności i  obojętności, a nade wszystko do życia w prawdzie i miłości bliźniego.

Eucharystia sprawowana była na niecodziennym ołtarzu – na skrzyni, która w czasie Powstania Listopadowego w 1830 roku slużyła jako ołtarz polowy.

Apelem poległych i złożeniem kwiatów na bezimiennych mogiłach 13 powstańców zakończono pierwszą część uroczystości.

Następnie zgomadzeni udali się na pobliskie błonia, by niejako przenieść się w czasie, obejrzeć i przeżyć niecodzienne widowisko – "Droga do wolności. Bohaterowie walk o niepodległość" -  przygotowane przez Towarzystwo Edukacji Patriotycznej im. Karola Ziemskiego w Nasutowie oraz Fundację Nowy Staw.

Na rozległej przestrzeni rozgrywało się jednocześni kilka scen: stary wiarus opowiadał legionistom o powstaniu styczniowym, w ziemiańskim dworze, gdzie czytano dzieła Mickiewicza i śpiewano patriotyczne pieśni  rozgrywał się dramat  rewizji, aresztowania i wcielenia młodego Polaka do carskiego wojska, w lasach i zagajnikach uciekająca przez branką młodzież przygotowywała się do powstania. Kuto kosy, ćwiczono rekruta, szykowano broń, umundurowanie, szrpie, czyli bandaże. W wolnych chwilach szukano duchowego  wsparcia, którego udzielał brat zakonny -  dominikanin.  Niezwykłych emocji dostarczyły widzom sceny bitewne: w otwartym polu -  kozacka jazda, rosyjska piechota i armaty, a przeciw nim nasi strzelcy i kosynierzy. Dotrzymali by pola, ale w starciu z artylerią nie mieli szans. Po kilkugodzinnej walce powstańcy – "Ćwieki" Walerego Kozłowskiego straciwszy 13 kolegów, zebrawszy rannych odmaszerowali w kierunku Nasutowa i Wólki Krasienińskiej.

Choć spontaniczny zryw powstańców zakończył się porażką, dał nadzieję na powrót Polski na mapę świata. 

Ta krótka rekonstrukcja scen sprzed 155 laty była żywą lekcją historii i patriotyzmu, wezwaniem, aby pamięć o naszych bohaterach nie porosła mchem zapomnienia, byśmy umieli doceniać dar wolności i całym swoim życiem dążyli do  budowania narodowej zgody, która stanowi fundament i warunek pomyślności naszej Ojczyzny.

Organizatorami wydarzenia byli: Towarzystwo Edukacji Patriotycznej im. gen. Karola Ziemskiego w Nasutowie, Fundacja Nowy Staw, Gmina Niemce, Program "Niepodległa" oraz Dom Nasutów, który dla wszystkich uczestników uroczystości przygotował bigos i grochówkę podawaną z wojskowej kuchni polowej.

Premierowe widowisko historyczne pt: "Droga do wolności. Bohaterowie walk o niepodległość " z udziałem 50 aktorów-amatorów przygotowane przez Towarzystwo Edukacji Patriotycznej im. Karola Ziemskiego w Nasutowie i "Teatr z Nasutowa".  

Scenografia i sceny batalistyczne Andrzej Nowicki, opieka artystyczna Grażyna Gliwka, scenariusz i reżyseria Sergiusz Kieruzel.

Zapraszamy do obejrzenia reportażu filmowego oraz fotorelacji.